Niwsans Cyfraith Gyffredin a Niwsans Statudol

Mae gan y Gwasanaethau Rheoliadol a Rennir (GRhR) bwerau i ddelio â rhai mathau o niwsans. Gallai’r GRhR helpu pan fo aelod o’r cyhoedd yn dioddef niwsans a achosir gan arogl, mwg, sŵn neu lwch. 

Mae’r GRhR yn archwilio pob cwyn am niwsans, ac os na allant weithredu, byddant yn cynghori aelodau’r cyhoedd ar ffyrdd eraill y gallant weithredu ar eu liwt eu hun.

Mae dau fath o niwsans:  Niwsans Cyfraith Gyffredin a Niwsans Statudol.

Mae ‘niweidiol i iechyd’ yn golygu y gall beryglu iechyd neu fod yn debygol o beryglu iechyd. Rhaid i niwsans amharu’n faterol ar fwynhad rhywun o’u heiddo. Ni all y GRhR weithredu ar Niwsans Statudol sy’n ymwneud â sŵn oni bai ei fod yn digwydd ar safle, neu o fathau penodol o sŵn sy’n cael eu gwneud gan, neu eu hachosi gan gerbydau, peirianwaith neu gyfarpar ar y stryd. Yr heddlu sy’n delio â phroblemau fel sŵn yn y stryd a achosir gan ymddygiad anghymdeithasol, a materion eraill sy’n tarfu ar heddwch.

Mae nifer o ffactorau y dylid eu hystyried wrth benderfynu a ydy niwsans yn un statudol (ac felly, a all y GRhR weithredu ai peidio):

• Rhaid i sŵn fod yn eithafol ac effeithio’n ddifrifol ar drigolion adeiladau cyfagos (e.e. tarfu ar gwsg)
• Rhaid i grynhoad ysbwriel fod yn sylweddol ac yn fygythiol i iechyd, fel denu plâu. O’u diffinio, ni all problemau gyda gerddi gwyllt, neu sy’n llawn chwyn neu wastraff adeiladwyr, gyfrif fel niwsans
• Rhaid i arogleuon effeithio’n faterol ar fwynhad cysurus rhywun o’i eiddo, felly rhaid eu bod yn ymwthiol
• • Rhaid i amhariad fod yn gyson neu’n eithaf rheolaidd. Oni bai eu bod yn eithafol, ni fydd partïon neu goelcerthau unigol yn cael eu hystyried yn niwsans
• Rhaid bod y niwsans o hanfod anghyffredin i’r ardal rydych yn byw ynddi. Oni bai eu bod yn eithafol, ni fydd arogleuon amaethyddol mewn ardal wledig yn cael eu hystyried yn niwsans
• Bydd yr amser mae’r niwsans yn digwydd a’r lefel o ragofalu’n cael eu cloriannu wrth benderfynu a all y GRhR weithredu neu beidio
• Rhaid i’r niwsans groesi ffin ac amharu ar fwynhad rhywun o’i eiddo. Ni ellir delio â golygfeydd hyll fel gerddi gwyllt, a phroblemau a welir wrth fynd am dro, fel Niwsans Statudol
• Gall cwmnïau neu fusnesau eu hamddiffyn eu hun drwy ddangos eu bod wedi meithrin arferion gorau i geisio gostwng lefel y niwsans
• Nid ydy’r gyfraith fel arfer yn berthnasol i eiddo’r goron
• Mae sŵn ar y stryd yn berthnasol i larymau lladron, radios a larymau ceir, ond nid sŵn sy’n codi o ymddygiad anghymdeithasol

Bydd GRhR yn archwilio cwynion o Niwsans Statudol. Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd angen mynediad ar achwynwyr sŵn o anheddau domestig i'w galluogi i gofnodi'r sŵn ar yr Ap Sŵn (neu gadw dyddiadur sŵn), bydd swyddogion yn adolygu'r recordiadau (neu'r dyddiadur sŵn wedi'i gwblhau) ac os yw'n briodol, bydd llythyr yn cael ei anfon at yr unigolyn y gwnaed cwyn amdano yn manylu achos y gŵyn (mae manylion yr achwynwr yn gyfrinachol). Bydd y niwsans yn cael ei fonitro dros gyfnod ar ôl hynny.

Ar gyfer sŵn o eiddo masnachol, bydd swyddogion yn ceisio cysylltu â'r eiddo dan sylw cyn gynted â phosibl i roi gwybod am y gŵyn.

Os oes, ar unrhyw adeg, tystiolaeth ddigonol i gadarnhau achos o niwsans statudol, yna bydd yn ofynnol ar y GRhR i weithredu gorfodaeth drwy gyflwyno hysbysiad atal a fydd yn gofyn bod y niwsans yn pallu. Oherwydd mai nifer gyfyngedig o swyddogion yn unig sydd ar gael i ddelio â chwynion, ni ellir ymweld dro ar ôl tro. Bydd swyddog yn mynd i eiddo’r achwynwr dair gwaith (os oes rhywun ar gael) ar gais yr achwynwr er mwyn tystiolaethu i’r niwsans pan fydd yn codi.

Cymeryd camau eich hunain

Os nad oes tystiolaeth ddigonol yn cael ei chasglu, ni fyddwn yn archwilio i’r mater ymhellach. Felly, bydd gennych 2 opsiwn i'w hystyried.

1. Adran 82 Deddf Amddiffyn yr Amgylchedd 1990.

Mater digon syml ydy hwn, ac ni ddylai fod yn rhy ddrud. Mi allech chi ymgynghori â chyfreithiwr neu ddwyn yr achos fel unigolyn. Dyma’r drefn:

Ysgrifennwch at y person sy’n gyfrifol am achosi’r broblem a gofyn iddyn nhw leddfu’r broblem o fewn cyfnod penodol (rhesymol). Cadwch gopi o bob gohebiaeth. Os ydy’r niwsans yn dal i fodoli yn eich barn chi, neu’n debygol o godi eto, cysylltwch â:

Eglurwch yr hoffech wneud cwyn o dan Adran 82 Deddf Amddiffyn yr Amgylchedd 1990. Rhowch grynodeb o’r broblem a darparu unrhyw dystiolaeth a all gefnogi eich achos (llythyron a anfonwyd, taflenni lòg, etc.).

Bydd Clerc y Llys yn gallu rhoi cyngor pellach i chi, ond os ydych yn dymuno bwrw ymlaen, bydd yn rhaid cyflwyno hysbysiad o fwriad i’r person sy’n gyfrifol am y niwsans. Bydd yr hysbysiad yn manylu am y gŵyn ac yn cynnwys dyddiad y gellir dwyn achos ar ei ôl. Cadwch gopi o’r hysbysiad.

O bosibl y bydd y llys wedyn yn pennu dyddiad i glywed manylion y gŵyn gan y ddwy ochr. Bydd yn rhaid i chi brofi y tu hwnt i unrhyw amheuaeth i’r ynad fod y problemau sy’n eich poeni’n niwsans statudol dilys. Oherwydd hyn, mae’n bwysig i chi gadw cofnod cywir o’r dyddiadau a’r amserau pan fo’r niwsans yn digwydd, ynghyd â disgrifiad o’r ffordd mae wedi effeithio arnoch chi. Yn ogystal, mae’n syniad da annog trigolion cyfagos sy’n cael eu heffeithio hefyd i gefnogi’ch cwyn, gan fod lleisiau lluosog yn gryfach na gair un person yn erbyn un arall.

Os byddwch yn profi eich achos, gall y llys gyhoeddi Gorchymyn sy'n ei gwneud yn ofynnol i'r person sy'n gyfrifol am y niwsans gymryd unrhyw gamau sy'n angenrheidiol i'w atal (stopio); a

• Gosod dirwy ddiderfyn
• Gwneud Gorchymyn Iawndal sy'n ddigonol i'ch digolledu am unrhyw dreuliau a gafwyd yn yr achos

Os na chydymffurfir â'r gorchymyn llys, bydd angen cymryd camau pellach yn y llys ac os felly rhaid i chi barhau i gadw cofnodion priodol o ddyddiadau ac amserau'r broblem ac ati. Bydd peidio â chydymffurfio â gorchymyn llys yn denu dirwy uwch a dirwy uchafswm o £500 am bob dydd mae'r drosedd yn parhau ar ôl i'r gorchymyn gael ei wneud.

2. Gweithredu Sifil

Dewis arall i'r uchod yw cymryd camau sifil am niwsans dan gyfraith gwlad trwy geisio naill ai gwaharddeb i atal y diffynnydd rhag parhau â'r niwsans neu iawndal am golled. Rhaid i chi ddangos naill ai bod y sŵn yn achosi colled arbennig neu arbennig i chi y tu hwnt i’r anghyfleustra arferol a ddioddefir gan y cyhoedd yn gyffredinol, neu fod gennych fuddiant mewn tir (fel deiliad, tenant neu berchennog) y mae’r niwsans yn effeithio arno.

Wrth benderfynu a yw sŵn penodol yn gyfystyr â niwsans y gellir ei ddwyn, mae'n rhaid i'r llys daro cydbwysedd rhwng hawl yr achwynydd i fwynhau eu heiddo yn ddirwystr a hawliau'r diffynnydd. Felly ni all fod safon absoliwt. Mae bob amser yn gwestiwn i ba raddau a yw'r niwsans yn ddigon difrifol i fod yn niwsans, o ystyried materion fel y gymdogaeth a'r amser y mae'r sŵn yn digwydd. Rhaid i'r llys benderfynu ar bob achos ar amgylchiadau penodol yr honiadau.

Gall gweithredu sifil fod yn ddrud, ac mae’n ddoeth iawn yn gyntaf ceisio cyngor cyfreithiwr am yr achos ei hun a’r posibilrwydd o hawlio Cymorth Cyfreithiol ar gyfer unrhyw achos. Mae’n bosibl y bydd cymorth tuag at dalu costau cyngor cyfreithiol ar gael o dan y cynllun cyngor a chymorth cyfreithiol. Os bydd yr achos yn llwyddiannus, mae'n debygol y bydd y llys yn dyfarnu rhai costau i chi er bod hyn yn ddewisol - gallai'r achos fod yn ddrud o hyd.

Mewn achosion sifil am iawndal neu am waharddeb i leihau, gwahardd neu gyfyngu ar niwsans, nid yw amddiffyniad 'dull ymarferol gorau' ar gael. Y maen prawf yw sut mae'r niwsans yn effeithio ar eraill.

Efallai y bydd Cyngor ar Bopeth yn gallu rhoi rhagor o wybodaeth i chi am y gweithdrefnau hyn.